Lifelong Learning Programme

This project has been funded with support from the European Commission.
This material reflects the views only of the author, and the Commission cannot be held responsible for any use which may be made of the information contained therein

Also available in:

"I Am Not Scared" Project

Homepage > Case Studies > Document

Case Studies

TITLE OF THE CASE STUDIES:

Ο ζωηρός και ο ήρεμος

SCENARIOS OF BULLYING EVENT::
  • Direct bullying
CAUSES OF BULLYING EVENT::
  • Non-especific
FACTUAL DESCRIPTION OF THE BULLYING EVENT:

Το γεγονός διαδραματίζεται μεταξύ δύο μαθητών, τόσο στο χώρο του σχολείου, όσο και στο λεωφορείο, κατά την διαδρομή επιστροφής από το σχολείο προς τα σπίτια τους. Από την αρχή της σχολικής χρονιάς παρουσιάζονται τέτοιες συμπεριφορές από τη μεριά του θύτη προς το θύμα. Ο Θύτης είναι ένα παιδί ζωηρό, το οποίο θέλει να γίνεται πάντα το δικό του, σε αντίθεση με το θύμα, το οποίο είναι ένα παιδί πολύ μοναχικό, ήρεμο και ήπιων τόνων. Σε αρκετά διαλείμματα, ο θύτης πείραζε το θύμα με διάφορους τρόπους, σπρωξίματα, πειράγματα, κλπ. Το θύμα δεν αντιδράει σε κανένα από τα πειράγματα. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα, ο θύτης απαιτούσε από το θύμα να είναι δίπλα του στα διαλείμματα, καθώς έπαιζε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με έναν άλλο συμμαθητή του, γιατί θεωρούσε ότι το θύμα του φέρνει τύχη. Έτσι το θύμα, ενώ επιθυμούσε να βγαίνει έξω στα διαλείμματα, αναγκαζόταν να μένει μέσα, καθώς του το επέβαλε ο θύτης. Το φαινόμενο κορυφώθηκε ένα μεσημέρι στο λεωφορείο, κατά την επιστοφή τους στα σπίτια τους, όπου ο θύτης χτύπησε το θύμα, με τη δικαιολογία ότι είχε νεύρα επειδή έχασε η ομάδα του την προηγούμενη ημέρα. Έκτοτε τα πειράγματα συνεχίζονται (κυρίως όταν εμείς οι καθηγητές δεν έιμαστε παρόντες), αλλά δεν έχει συμβεί πάλι κάποιο μεγάλο περιστατικό.

RESPONSE IMPLEMENTED:

Όταν γινόταν αντιληπτό από τους καθηγητές οποιαδήποτε σημάδι εκφοβισμού, επέμβαιναν δισακριτικά και απομάκρυναν σε πρώτη φάση το θύμα από το θύτη. Στη συνέχεια, γινόταν μια συζήτηση ξεχωριστά με τον καθένα, τόσο για να ενδυναμωθεί το θύμα και να αποκτήσει αυτοπεποίθηση, όσο και για να αποτραπούν παρόμοια περιστατικά από τη μεριά του θύτη. Ο θύτης δεν φαινόταν να αντιλαμβάνεται εύκολα ότι η συμπεριφορά του δεν ήταν σωστή και αρνιόταν πολλές φορές ότι πείραζε ή ότι ενοχλούσε το θύμα. Οι παρατηρητές, οι υπόλοιποι συμμαθητές, συνήθως ήταν αμέτοχοι και δεν έκαναν κάποια κίνηση για να υποστηρίξουν είτε τον ένα είτε τον άλλο, αλλά ούτε και για να τους χωρίσουν. Οι γονείς του θύματος επενέβησαν μόνο μια φορά, όταν συνέβει το περιστατικό στο λεωφορείο, όπου το θύμα δέχτηκε επίθεση και γύρισε κλαμένο στο σπίτι του. Στη συνέχεια, ενημέρωσαν τον διευθυντή του σχολείου, ο οποίος επέπληξε τον μαθητή. Για την αποφυγή παρόμοιων περιστατικών κατά την επιστροφή τους στα σπίτια τους, αποφασίστηκε να κάθονται στο λεωφορείο σε μακρινές θέσεις μεταξύ τους, προκειμένουν να μην υπάρχουν προστιβές. Η κοινωνική λειτουργός του σχολείου μιλάει συχνά και με τα δύο παιδιά για το θέμα, συζητώντας κάθε φορά ατομικά με τον καθένα και κάνοντάς τους συχνά βιωματικές ασκήσεις. Επιπλέον, πραγματοποιήθηκε ενημέρωση στο σχολείο σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, επικεντρώνοντας κυρίως στα αίτια, τους τρόπους αντιμετώπισης και τις συνέπειες τόσο για το θύμα όσο και για το θύτη.

IMPACT OF THE BULLYING ACTION:

Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού με όποια μορφή και αν εμφανίζεται έχει δυσάρεστα αποτελέσματα τόσο για το θύμα, όσο και για το ευρύτερο οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον. Η καθημερνή ζωή του θύματος επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό, εντείνοντας τα όποια συναισθήματα ανασφάλειας ένιωθε αρχικά. Επηρεάζονται λοιπόν διάφοροι τομείς της ζωής του, από την ψυχολογία του έως την σχολική του επίδοση και τη θέληση για συμμετοχή σε δραστηριότητες, κλπ.
Πιο συγκεκριμένα, όσον αφορά τη σχολική επίδοση αλλά και τη διδασκαλία μέσα στην τάξη, παρατηρείται μια σταδιακή αδιαφορία και αποχή από δραστηριότητες. Παρόλο που θύμα και θύτης δεν βρίσκονται στην ίδια σχολική αίθουσα, παρατηρούνται κάποιες αλλαγές στη συμπεριφορά του θύματος όσο αφορά το ενδιαφέρον του για μάθηση. Το θύμα πάντα ήταν ήρεμο και συνεσταλμένο παιδί, πρόθυμο όμως πάντα να βοηθάει ή να συμμετέχει σε ομαδικές ή ατομικές δραστηριότητες κατά τη διάρκεια των μαθημάτων αλλά και στα διαλείμματα. Τον τελευταίο καιρό φαίνεται να τον απασχολεί συνεχώς κάτι, δεν συγκεντρώνεται εύκολα, δεν έχει όρεξη να συμμετάσχει στην εκπαιδευτική διαδικασία, δεν είναι συνεπής ως προς τις υποχρεώσεις του, ξεχνάει να κάνει τις ασκήσεις του, κλπ. Είναι συνεχώς αφηρημένο, κάνοντας συχνά ερωτήσεις που δεν είναι σχετικές με το μάθημα. Η συμπεριφορά του αυτή επηρεάζει και την υπόλοιπη σχολική τάξη, μολονότι στο τμήμα δεν είναι πολλά παιδιά.
Όσον αφορά τα κίνητρα και την ενεργοποίηση των μαθητών, αυτά διαφέρουν αναλόγα με το ρόλο τους στα διάφορα περιστατικά εκδήλωσης του σχολικού εκφοβισμού. Συχνά ο δράστης είναι κατά βάθος αδύναμος και ευαίσθητος και στην προσπάθειά του να αποκρύψει αυτήν την πλευρά του εαυτού του, γίνεται επιθετικός προς τους πιο αδύναμους. Έτσι και στην περίπτωση που παρουσιάζεται στο σχολείο μας, ο δράστης είναι ένα ευαίσθητο, αλλά ζωηρό παιδί, το οποίο επιδιώκει να γίνεται συνέχεια αυτό που επιθυμεί ο ίδιος, αδιαφορώνταν για τα συναισθήματα που προκαλέι στους άλλους. Δεν έχει κάποιο συγκεκριμένο λόγο για τον οποίο εκφράζεται επιθετικά. Οι λόγοι ή καλύτερα οι αφορμές μπορεί να προκύπτουν από ένα τυχαίο γεγονός, από την επιθυμία του να διασκεδάσει πειράζοντας το θύμα, από κάποιες πεποιθήσεις που έχει στο μυαλό του (π.χ. ότι το θύμα του φέρνει τύχη σε κάποια παιχνίδια), κλπ. Οι πραγματικοί βέβαια λόγοι εμφάνισης του γεγονότος είναι βαθύτεροι και δύσκολο να διερευνηθούν και να ξεπεραστούν. Από την άλλη το θύμα, σπάνια μιλάει για κάτι που τον ενοχλεί και δέχεται τα πειράγματα από τους συμμαθητές του, χωρίς να αντιδράει καθόλου.
Όσον αφορά τα αποτελέσματα του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού στο θύμα, παρατηρείται ότι αυτό κλείνεται περισσότερο στον εαυτό του, παραμένει μοναχικό στα διαλείμματα, γίνεται περισσότερο εσωστρεφές, δεν μιλάει εύκολα, δεν έχει διάθεση, κλπ. Από την άλλη, ο θύτης, είναι κοινωνικός και ζωηρός, επιδιώκει να ελέγχει τι κάνουν οι υπόλοιποι συμμαθητές του, του αρέσει να προστάζει και να ξέρει οτιδήποτε γίνεται στο σχολικό χώρο. Χαίρεται όταν καταφέρνει να επιβληθεί στους άλλους, και όταν γίνεται αντιληπτή η συμπεριφορά του προσπαθεί να την αρνηθεί ή να κρυφτεί. Τα υπόλοιπα παιδιά του σχολείου φαίνεται να μην αντιδρούν σε φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού, καθώς δεν φαίνεται να κάνουν κάτι σε περίπτωση που αντιληφθούν κάτι. Από την άλλη, έχουν παρατηρηθεί κάποια μεμονωμένα και περιστασιακά περιστατικά πειραγμάτων από παρατηρητές προς άλλους αδύναμους συμμαθητές τους. Οι πράξεις αυτές μπορεί να αποτελούν αντιγραφή κάποιων περιστατικών σχολικού εκφοβισμού, δεν έχουν όμως εκτεταμένη ή διαρκή έκταση και επομένως δεν μπορούν να θεωρηθούν ως περιστατικά σχολικού εκφοβισμού.
Από τη στιγμή που διαπιστώθηκαν τα περιστατικά του σχολικού εκφοβισμού στο σχολείο, όλοι οι καθηγητές προσέχουν τόσο το θύμα όσο και το θύτη, διακριτικά, ώστε να μην επαναληφθούν τέτοια παριστατικά. Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει συζητήσεις τόσο στα πλαίσια κάποιων μαθημάτων όσο και με την κοινωνική λειτουργό του σχολείου, προκειμένου να εξαλειφθεί το φαινόμενο. Από τη μία γίνονται προσπάθειες προς τη μεριά του θύτη, προκειμένου να συνειδητοποιήσει τις πράξεις του και να κατανοήσει τις συνέπειες που μπορεί αυτές να έχουν για το θύμα και από την άλλη προς τη μερια΄του θύματος προκειμένου να αποκτήσει αυτοπεποίθηση και να αντιμετωπίζει τέτοιου είδους περιστατικά με θάρρος και δύναμη. Παράλληλα, γίνονται συζητήσεις προς όλους τους μαθητές ώστε να κατανοήσουν τις βλαβερές συνέπειες του σχολικιού εκφοβισμού για τα εμπλεκόμενα μέρη. Γίνονται προσπάθειες συνεργασίας όλων των μαθητών σε εργασίες, συμμετοχής σε βιωματικά παιχνίδια, εκμάθησης δημοκρατικών αρχών και αλληλεγγύης, κλπ. Την ίδια στιγμή, μέσω των παραπάνω ενεργειών αλλά και μέσω του μαθήματος Κοινωνική και Επαγγελματική Αγωγή, επιδιώκεται η ενδυνάμωση των μαθητών, η ανάπτυξη αισθήματος ευθύνης, η συμμετοχή στα κοινά, η απόκτηση δημοκρατικής σκέψης, η ανάπτυξη πνεύματος εθελοντισμού, κλπ., με σκοπό ανάπτυξη, όσο το δυνατόν καλύτερα, ενεργών πολιτών στο μέλλον. Οι παραπάνω ενέργειες είναι μέρος ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού ο οποίος λαμβάνει χώρα καθ’ όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους και πραγματοποιούνται με μικρά βήματα, κυρίως λόγω της φύσης του σχολείου (ειδικό σχολείο).
Το περιβάλλον του σχολείου ευνοεί τις παραπάνω ενέργειες, καθώς πρωταρχικό ρόλο στην επίλυση των προβλημάτων παίζει η συζήτηση και οι δημοκρατικές διαδικασίες και λιγότερο η τιμωρία, η οποία έχει αναμφίβολα αποτελέσματα. Κάθε θέμα που προκύπτει στο σχολείο γενικότερα, συζητιέται τόσο από το σύλλογο των καθηγητών και τον διευθυντή, όσο και από το ειδικό επιστημονικό προσωπικό που αποτελείται από κοινωνική λειτουργό και άλλα εξειδικευμένα στελέχη. Η ενσωμάτωση των μαθητών είναι μία από τις σημαντικότερες αρχές του σχολείου, καθώς οι μαθητές του σχολείου αντιμετωπίζουν πολλές και διαφορετικές αναπηρίες οι οποίες τους καθιστούν διαφορετικούς τον έναν από τον άλλο. Η διαφορετικότητα του καθενός αντιμετωπίζεται ισότιμα και όλοι συμμετέχουν με τον δικό τους τρόπο στη συνέχιση του κλίματος αυτού. Το περιστατικό του σχολικού εκφοβισμού που εμφανίστηκε στο σχολείο αποτελεί σπάνιο γεγονός, καθώς τα περισσότερα παιδιά δεν εμφανίζουν τέτοιες συμπεριφορές. Η συνέχεια και συνέπεια όμως εμφάνισής του, κατέδειξε τη σοβαρότητα του προβλήματος, για το οποίο γίνονται πολλές προασπάθειες αντιμετώπισης και εξάλλειψης.

POINT OF VIEW OF VICTIM:

Το θύμα, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, είναι ένα αγόρι συνεσταλμένο και πολύ ήρεμο. Στα διαλείμματα είναι σχεδόν πάντα μοναχό του, εκτός από λίγες περιπτώσεις που παίζει μπάλα με άλλα παιδιά, και αυτό πάντα ύστερα από προτροπή των υπόλοιπων παιδιών. Ποτέ δεν έχει προτείνει το ίδιο σε κάποιο συμμαθητή ή συμμαθητριά του να κάνουν κάτι μαζί στο διάλειμμα, όπως να παίξουν, να περπατήσουν μαζί, κλπ. Μιλάει σπάνια, δεν τρώει πολύ και είναι ήιων τόνων. Ο ίδιος αποφεύγει να συζητάει με τους καθηγητές ή και με άλλα παιδιά αυτό που του συμβαίνει. Δέχεται τα καθημερινά πειράγματα χωρίς να αντιστέκεται. Λίγες φορές έχει μιλήσει σε κάποιον καθηγητή αυθόρμητα, και αυτό σε περιπτώσεις που ενοχλείται έντονα από κάτι (το οποίο είναι συνήθως και επαναλαμβανόμενο). Εκλαμβάνει ως «φυσιολογικό» το καθημερινό πείραγμα από το συμμαθητή του, παρά το γεγονός ότι ενοχλείται και αναγκάζεται να κάνει πράγματα που δεν θέλει (όπως να μένει μέσα στο διάλεμμα, ή αντίστοιχα να βγαίνει έξω, κατά βούληση του θύτη). Αποδέχεται συχνά την άποψη του θύτη ότι δεν το κάνει επίτηδες και συμβιβάζεται με αυτή. Ανέχεται με λίγα λόγια αυτά που προσπαθεί να του επιβάλλει ο θύτης. Φαίνεται ότι φοβάται να μιλήσει στους καθηγητές ή στους γονείς του. Πολλές φορές ξεκινάνει τη συζήτηση πρώτος με κάποιον καθηγητή, στη συνέχεια όμως μαζεύεται και δεν λέει αυτό που θέλει. Δύο φορές έχει αναφέρει κάποια περιστατικά σε καθηγητές, και μία φορά στους γονείς του. Το περιστατικό που ανέφερε στους γονείς του αποτέλεσε και την κορύφωση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού, καθώς χτυπήθηκε από τον θύτη. Θεωρεί τον εαυτό του αδύναμο σε σχέση με τον θύτη, γι’ αυτό και δεν αντιδράει συνήθως. Δηλώνει ότι δεν ξέρει για ποιο λόγο ο θύτης του συμπεριφέρεται έτσι.

POINT OF VIEW OF BULLYING STUDENT(S):

Στην περίπτωση που παρουσιάστηκε στο σχολείο που εργάζομαι, ο θύτης είναι ένας. Είναι ηλικιακά περίπου 3 χρόνια μεγαλύτερος από το θύμα, είναι αρκετά δυναμικός σαν χαρακτήρας και του αρέσει να συμμετέχει σε όλα, παίζοντας κάποιες φορές και το ρόλο του καθηγητή ως προς άλλους συμμαθητές του. Του αρέσει να έχει τον έλεγχο της κατάστασης, να τον υπακούουν οι υπόλοιποι συμμαθητές του και κυρίως οι πιο αδύναμοι, είναι πολύ ανταγωνιστικός, τόσο στην τάξη όσο και κατά τη διάρκεια ομαδικών παιχνιδιών. Δεν του αρέσει να χάνει και πεισμώνει όταν δεν γίνεται το δικό του. Το κίνητρό του είναι ότι του αρέσει να φαίνεται αυτός πιο ισχυρός και να κάνουν τα υπόλοιπα παιδιά αυτό που λέει ο ίδιος (μπορεί κάποιες φορές να λέει και σε άλλα παιδιά τι να κάνουν, έχει όμως ιδιαίτερη εμμονή με ένα συγκεκριμένο παιδί, το θύμα, το οποίο είναι και το πιο ήρεμο παιδί στο σχολείο). Αυτός είναι και κυρίως ο λόγος που επέλεξε το συγκεκριμένο παιδί, καθώς μιλάει σπάνια και συνήθως δεν φέρνει αντίρριση. Επιπλέον με το συγκεκριμένο μαθητή, το θύμα, πηγαινοέρχονται καθημερινά με το ίδιο λεωφορείο από τα σπίτια τους προς το σχολείο, και το αντίστροφο. Γεγονός που του επιτρέπει να ενοχλεί το θύμα και εκτός σχολικού χώρου. Ο ίδιος βέβαια δεν θεωρεί σε καθημερινή βάση ότι κάνει κάτι κακό. Το συνειδητοποιεί μόνο σε κάποιες περιπτώσεις, και αυτό μετά από επίπληξη και συζήτηση και δείχνει προσωρινά να μετανιώνει.

POINT OF VIEW OF OTHER STUDENTS:

Οι υπόλοιποι μαθητές συνήθως μένουν αμέτοχοι στα περιστατικά του σχολικού εκφοβισμού. Δεν φαίνεται να έχουν επίγνωση του τι ακριβώς διαδραματίζεται. Παρατηρούν βέβαια μια εμμονή του θύτη προς το θύμα, αλλά δεν φαίνεται να αναγνωρίζουν τις συνέπειες που αυτές οι πράξεις μπορεί να έχουν στην ψυχολογία του θύματος. Θεωρούν ότι ο θύτης συμπεριφέρεται κατ’ αυτόν τον τρόπο κυρίως για πλάκα και χωρίς άλλο εμφανή λόγο. Κατά τη διάρκεια του συμβάντος βέβαια στο λεωφορείο (το οποίο ήταν και το πιο σημαντικό), όπου ο θύτης χτύπησε το θύμα, κανένας άλλος συμμαθητής τους δεν ήταν παρών. Συνήθως δεν αντιδρούν σε ότι βλέπουν και παραμένουν αμμέτοχοι. Στην ερώτηση γιατί δεν αντιδρούν, απαντούν ότι δεν θεωρούν ότι τα πειράγματα γίνονται με σκοπό να πληγώσουν το θύμα, αλλά πιο πολύ για να γελάσει ο θύτης ή να γίνει το δικό του. Δηλώνουν βέβαια ότι δεν θα ήθελαν να είναι στη θέση του θύματος. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι τα πειράγματα του θύτη προς το θύμα είναι καθημερινά, δεν είναι πάντα εμφανή, καθώς μπορεί να λάβουν χώρα στο διάδρομο, ή στις σκάλες, ή στο προαύλειο χώρο του σχολείου, χωρίς απαραίτητα να τους δους κάποιοι άλλοι μαθητές.

POINT OF VIEW OF TEACHERS:

Οι καθηγητές είναι από την πρώτη στιγμή ενήμεροι για την εμφάνιση του φαινομένου σχολικού εκφοβισμού στο σχολείο μας. Είναι ενήμεροι και για το πρόγραμμα “I am not scared”, το οποίο θεώρησαν πολύ ενδιαφέρον και από το οποίο έχουν αντλήσει πολλές πληροφορίες σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Από την αρχή της σχολικής χρονιάς είχαν παρατηρήσει τα συνεχή πειράγματα του θύτη προς το θύμα και το είχαμε συζητήσει μεταξύ μας. Πολλοί βέβαια δεν είχαν κάποια ενημέρωση για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και όταν ενημερώθηκαν άρχισαν να συνειδητοποιούν καλύτερα κάποια πράγματα. Κάποιοι από αυτούς μάλιστα θέλησαν να ενημερωθούν περισσότερο και διάβασαν κάποια άρθρα και κείμενα από τη βάση δεδομένων του προγράμματος. Μετά από πολλές συζητήσεις, τόσο μεταξύ μας, όσο και με τον διευθυντή και το ειδικό επιστημονικό προσωπικό, αποφασίστηκε να προσπαθούμε όλοι να δημιουργήσουμε ένα πιο δημοκρατικό κλίμα στο σχολείο, όπου κάθε μαθητής θα σέβεται τον εαυτό του και τον διπλανό του. Αυτό θα επιτευχθεί μέσα από πολλές συζητήσεις και ομαδικές δραστηριότητες, όπου θα αναπτυχθούν ευγενή ιδεώδη. Παράλληλα θα είμαστε πολύ προσεχτικοί όσον αφορά το θύμα και το θύτη, και θα φροντίζουμε να μένουν όσο το δυνατόν λιγότερο μόνοι τους. Σε περιπτώσεις που παρατηρούμε πειράγματα από το θύτη και το θύμα, θα επεμβαίνουμε διακριτικά, ώστε να μην δίνουμε συνέχεια σε αυτά.

POINT OF VIEW OF SCHOOL DIRECTORS:

Ο διευθυντής της σχολικής μονάδας ενημερώθηκε και αυτός από την αρχή τόσο για την ύπαρξη φαινομένου σχολικού εκφοβισμού στο σχολείο, όσο και για το πρόγραμμα «I am not scared”, όπου έδειξε ενδιαφέρον και δέχτηκε αμέσως να συμμετάσχει το σχολείο στο πρόγραμμα αυτό, με την περιγραφή της μελέτης περίπτωσης. Συμφώνησε σε όλες τις δράσεις προς την εξάλλειψη του σχολικού εκφοβισμού. Επιπλέον, με κάθε ευκαιρία, μίλαγε στους μαθητές για το πώς πρέπει να συμπεριφέρονται μεταξύ τους ώστε να είναι αγαπημένοι και ευτυχισμένοι. Ο διευθυντής ενημερώθηκε πρώτος, από τους γονείς του θύματος για το περιστατικό που διαδραματίστηκε στο λεωφορείο, μεταξύ του θύτη και τους θύματος. Αρχικά επέπληξε το θύτη, χωρίς όμως να τον ονομάσει, καθώς είχε συγκεντρώσει όλα τα παιδιά και τους μίλαγε. Τα περισσότερα παιδιά βέβαια κατάλαβαν σε ποιον απευθυνόταν, καθώς επίσης και ο θύτης, ο οποίος έδειξε μετανιωμένος. Στη συνέχεια δεν αναφέρθηκε πάλι στο περιστατικό μπροστά στα παιδιά, αλλά έγιναν πολλές συζητήσεις με το σύλλογο διδασκόντων για το πως πρέπει να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο. Για να εξαλλειφθεί το φαινόμενο και να βελτιωθούν οι σχέσεις των παιδιών μεταξύ τους, ο διευιθυντής πιστεύει ότι θα πρέπει πρωταρχικά εμείς οι καθηγητές να δείχνουμε το καλό παράδειγμα στα παιδιά, μέσα από τη στάση μας. Στη συνέχεια, θεωρεί ότι θα πρέπει να γίνουν στοχευμένες κινήσεις, τόσο μέσω συγκεκριμένων συζητήσεων, όσο και μέσω δραστηριοτήτων, όπου τα ίδια τα παιδιά θα συμμετάσχουν.

POINT OF VIEW OF THE PARENTS OF THE PUPILS INVOLVED:

Οι γονείς του θύματος ενημερώθηκαν από το ίδιο το θύμα, την ημέρα που έλαβε χώρα το περιστατικό στο λεωφορείο, καθώς το θύμα γύρισε κλαμμένο στο σπίτι. Πριν από το περιστατικό αυτό, δεν είχαν παρατηρήσει κάτι περίεργο στη συμπεριφορά του παιδιού τους, καθώς ήταν ανέκαθεν ήρεμο, λιγομίλητο και συνεσταλμένο. Την επόμενη ημέρα ενημέρωσαν τον διευθυντή του σχολείου, ελπίζοντας ότι ο διευθυντής και οι καθηγητές θα λύσουν το ζήτημα και δεν θα επαναληφθεί. Στη συνέχεια, και με συνεχή επικοινωνία με την κοινωνική λειτουργό του σχολείου, ενημερώθηκαν για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμύ γενικά, και τα καθημερινά πειράγματα που δέχεται το παιδί τους από το θύτη. Από τη μεριά τους προσπαθούν και αυτοί, όπως και το σχολείο, να ενδυναμώσουν το παιδί τους, ώστε να αποκτήσει περισσότερη αυτοπεποίθηση, να γίνει πιο κοινωνικό και εξωστρεφές και να μην φοβάται να μιλάει για οποιαδήποτε πρόβλημά του.
Από την άλλη, οι γονείς του θύτη, δεν είχαν αντιληφθεί κάτι μέχρι τη στιγμή που ενημερώθηκαν από το σχολείο. Οι ίδιοι αναγνώρισαν ότι το παιδί τους θέλει να είναι πάντα στο επίκεντρο και να ελέγχει καταστάσεις (όσο μπορεί), αλλά δεν πίστευαν ότι θα φτάσει σε σημείο να παρενοχλεί κάποιον συμμαθητή του. Ενημερώθηκαν και αυτοί σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, και συναποφάσισαν με την κοινωνική λειτουργό να αντιμετωπίσουν το περιστατικό με ψυχραιμία και μεθοδικότητα και από τις δύο πλευρές (σχολείο, οικογένεια). Θεώρησαν ότι ίσως δεν θα έπρεπε να είναι τόσο διαλλακτικοί με το παιδί τους και αποφάσισαν να βάλουν όρια.

POINT OF VIEW OF THE COUNSELLOR IN THE SCHOOL:

Στο σχολείο δεν υπήρχε Σύμβουλος. O σύμβουλος- Ειδικός σε θέματα μαθητικής παραβατικότητας, όμως από το Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων, Β/θμιας Εκπ/σης, που ενημερώθηκε για το περιστατικό αργότερα επισήμανε τα ακόλουθα:
Ο σχολιασμός θα ήταν περισσότερο εύστοχος αν μας ήταν γνωστή η διάγνωση της ιδιαιτερότητας των μαθητών (θύτη και θύματος) με βάση την οποία φοιτούν σε ειδικό σχολείο.
Η κοινωνική παρουσία του θύτη στο χώρο του σχολείου, όπως περιγράφεται από τους διδάσκοντες, μας οδηγεί να αναζητήσουμε το κίνητρο της συμπεριφοράς του προς το θύμα στην ίδια την προσωπικότητα του θύτη. Πρόκειται για μια προσωπικότητα ναρκισσιστικού τύπου, η οποία μέσω του εκφοβισμού προς εξαρτητικές προσωπικότητες – όπως σκιαγραφείται η προσωπικότητα του θύματος- ανακατασκευάζει σε συμβολικό επίπεδο την όποια εμπειρία μπορεί να αποτελέσει ψυχοπιεστικό παράγοντα. Ο εκφοβισμό εξελίσσεται σε σωματική βία, όταν δεν είναι επαρκής για την εκτόνωση της ψυχικής έντασης, οπότε και η ναρκισσιστική προσωπικότητα αδυνατεί να ελέγξει τις ενορμήσεις της.
Η στάση του θύματος – υψηλό επίπεδο ανοχής στον εκφοβισμό, εκλογίκευση της συμπεριφοράς του θύτη – συνάδει με τα χαρακτηριστικά μιας εξαρτητικής προσωπικότητας. Η στωική στάση του θύματος λειτουργεί ως μηχανισμός αναπλήρωσης της ανικανοποίητης ανάγκης για αυτοεπιβεβαίωση και αναγνώριση, προκειμένου να προβληθεί στους άλλους μια εικόνα εαυτού μέσα από ρόλο που του αποδίδει ο θύτης. Μόνο όταν ο θύτης προβαίνει σε σωματική βία το θύμα ‘αφυπνίζεται’, αποδεσμεύεται από τις περιχαρακωμένες αναπαραστάσεις της συμπεριφοράς του θύτη κα επαναξιολογεί τις επιπτώσεις αυτής της συμπεριφοράς. Αυτή η διεργασία δημιουργεί μεγάλη ψυχική πίεση και έτσι αναγκάζεται να κοινοποιήσει το ζήτημα, να του προσδώσει χαρακτηριστικά προβλήματος και να ζητήσει βοήθεια από την οικογένεια και το σχολείο.
Η παρέμβαση του Διευθυντή αξιολογείται μάλλον θετικά. Δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες που απορρέουν από την παιδαγωγική του δικαιοδοσία, εκτός από μια συμβουλευτική παρέμβαση προς τον θύτη, και προτιμά να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ο σύλλογος διδασκόντων και το εξειδικευμένο προσωπικό του σχολείου, παράγοντες οι οποίοι λειτούργησαν με γνώμονα την ενίσχυση στοιχείων της προσωπικότητας τόσο του θύματος όσο και του θύτη, ώστε και οι δύο να καταστούν κοινωνικά ωριμότεροι.
Οι επιπτώσεις στη σχολική κοινότητα δε διαφαίνονται ιδιαίτερα σοβαρές. Η στάση του θύματος επί μακρόν – ανοχή και αποδοχή του εκφοβισμού – και η απουσία αυτοπτών μαρτύρων στο περιστατικό σωματικής βίας, απέτρεψαν τον κίνδυνο να διαρραγεί η συνοχή της σχολικής κοινότητας. Αρνητική επίπτωση συνιστά το γεγονός ότι οι άλλοι μαθητές δυσκολευόταν να κατανοήσουν ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί αμφισβήτηση στην έννοια της κανονικότητας που τόσο πολύ έχουν ανάγκη για την ψυχολογική τους ισορροπία οι μαθητές των ειδικών σχολείων.
Η παρέμβαση του συμβούλου- μέσω επαναλαμβανόμενων συνεδριών - θα αφορούσε την επαναδιαπραγμάτευση τόσο από μέρους του θύματος όσο και του θύτη κάποιων στοιχείων της προσωπικότητάς τους. Στο θύτη στόχος θα ήταν η ναρκισσιστική αναδίπλωση με τη μεσολάβηση του ‘άλλου’ ανάμεσα στην ενόρμηση και στην πράξη. Στο θύμα στόχος θα ήταν η διαμόρφωση μιας μη εξαρτητικής προσωπικότητας με την ενίσχυση των μηχανισμών αυτοπροστασίας. Επίσης, παρέμβαση στην οικογένεια, τους διδάσκοντες και την κοινωνική λειτουργό του σχολείου για συνεργασία στην επίτευξη των στόχων.

POINT OF VIEW OF POLICY MAKERS:

Για το γεγονός δεν ενημερώθηκε υπηρεσιακά και άμεσα κάποιο άτομο από υπεύθυνο δημόσιο φορέα. Σχολική Σύμβουλος που ενημερώθηκε αργότερα σχολίασε σύντομα τα ακόλουθα:
Η έλλειψη συμβούλου ή κοινωνικού λειτουργού ή ψυχολόγου στα σχολεία μέσα από τέτοια περιστατικά γίνεται έντονα εμφανής. Η στάση του Διευθυντή είναι διακριτική, θετική και παιδαγωγικά προς τη σωστή κατεύθυνση. Η ενημέρωση ειδικού από το Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων θα μπορούσε να βοηθήσει ουσιαστικά και να αντικαταστήσει σε ένα βαθμό την έλλειψη συμβούλου στο σχολείο.
Η ενημέρωση φορέων της τοπικής κοινωνίας (υπηρεσίες του Δήμου) και άλλων φορέων της Διοίκησης της Δημόσιας Εκπαίδευσης θα μπορούσε να προσφέρει υποστηρικτικό ρόλο στους καθηγητές και το Διευθυντή για τον χειρισμό τέτοιων περιπτώσεων.

CONCLUSIVE DEDUCTIONS:

Πολλοί και διαφορετικοί παράγοντες συνέβαλλαν ώστε να λάβει χώρα το περιστατικό που περιγράφτηκε παραπάνω. Από τη μία ο χαρακτήρας του θύτη (δυναμικός, επιθυμεί να είναι στο επίκεντρο, θέλει να πρωταγωνιστεί, κλπ.), αλλά και ο χαρακτήρας του θύματος (ήρεμος, χαμηλών τόνων, δεκτικός, κλπ) επέτρεψαν να δημιουργηθούν οι συνθήκες για την ύπαρξη του φαινομένου. Εφόσον ο θύτης δεν βρήκε αντίσταση στα πρώτα πειράγματα, θεώρησε ότι μπορεί να συνεχίσει με αυτά, καθώς ένιωθε ωραία ελέγχοντας το θύμα. Ένα τυχαίο γεγονός, (η ήττα της ομάδας του θύτη στο μπάσκετ) ήταν ικανό ώστε να δημιουργηθούν οι συνθήκες και να κορυφωθεί το φαινόμενο. Τα παιδιά τόσο τα άμεσα εμπλεκόμενα (θύτης και θύμα), όσο και οι παρατηρητές, δεν φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει 100% τα γεγονότα (στο σημείο αυτό να υπενθυμίσω ότι το σχολείο στο οποίο αναφέρομαι ότι συνέβησαν τα γεγονότα είναι ειδικό σχολείο). Από την άλλη, τόσο οι γονείς και των δύο, όσο και οι καθηγητές έχουν συνηδητοποιήσει την κατάσταση και συνεργάζονται προς την επίλυση του προβλήματος. Πολύ σημαντικό ρόλο έπαιξε επίσης η παρουσία της κοινωνικής λειτουργού στο σχολείο, της οποίας η συμμετοχή ήταν καθοριστική. Στην Ελλάδα κοινωνικοί λειτουργοί ή ψυχολόγοι υπάρχουν μόνο σε σχολεία ειδικής αγώγής, η ύπαρξη των οποίων είναι πολύ σημαντική και θα έπρεπε να υπάρχει σε όλες τις σχολικές μονάδες για την επίλυση οποιονδήποτε προβλημάτων.

Comments about this Case Study


I Am Not Scared Project
Copyright 2024 - This project has been funded with support from the European Commission

Webmaster: Pinzani.it