School Characteristics as Predictors of Bullying and Victimization Among Greek Middle School Students

Κάπαρη Κωνσταντίνα, Σταύρου Δημήτριος

International Journal of Violence and School

English

Greek

Σχολικός εκφοβισμός, Θυματοποίηση, Σχολικό κλίμα, Παρεμβάσεις καθηγητών, Παρεμβάσεις μαθητών

Research

Policy Makers, Teachers, Researchers.

21 - 100 pages

Η παρούσα εργασία διερευνά τη σχέση του σχολικού κλίματος με τον σχολικό εκφοβισμό και τη θυματοποίηση μέσα από ένα δείγμα 114 μαθητών ελληνικών δημόσιων σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Η εργασία αυτή εστιάζει στις αντιλήψεις των μαθητών στη σχέση ανάμεσα στο σχολικό κλίμα από τη μία και τον σχολικό εκφοβισμό και τη θυματοποίηση από την άλλη. Το φάσμα της έννοιας «σχολικό κλίμα» συμπυκνώνεται στα παρακάτω: α) Το περί δικαίου αίσθημα, 2) Το «ανήκειν» στο σχολείο, 3) Ο αυταρχισμός, 4)Ο φόβος εκδήλωσης βίας στους κόλπους του σχολείου και 5) Η πειθαρχία .
Από την άλλη μεριά η έννοια «ανταπόκριση του σχολείου απέναντι στον σχολικό εκφοβισμό» περιλαμβάνει: α) Την παρέμβαση των μαθητών, β) Την παρέμβαση των καθηγητών και γ) Την ευαισθητοποίηση του κοινού για το πρόβλημα.
Σε μία κατ’ αντιστοιχία ανάλυση, ο σχολικός εκφοβισμός και η θυματοποίηση συσχετίζονται με το κλίμα που επικρατεί στο σχολείο. Πιο συγκεκριμένα, σε σχολεία με υψηλό ποσοστό σχολικού εκφοβισμού, οι μαθητές θεωρούν ότι η τρόπος αντιμετώπισής τους από τους καθηγητές είναι άνισος, οι κανόνες δεν είναι δίκαιοι και η συμμετοχή των μαθητών στη λήψη αποφάσεων είναι πολύ περιορισμένη. Έχει επίσης παρατηρηθεί μία σημαντική θετική αλληλεξάρτηση μεταξύ εκφοβισμού και αυταρχικών πράξεων προσπάθειας επιβολής πειθαρχίας. Φαίνεται ότι το ποσοστό του εκφοβισμού είναι μεγαλύτερο στα σχολεία όπου οι καθηγητές χρησιμοποιούν αυταρχικές πρακτικές για να επιβάλλουν την τάξη. Αυτό το εύρημα έχει επιβεβαιωθεί και από άλλες μελέτες. Σε ό,τι αφορά την πειθαρχία, αυτή η μεταβλητή του «σχολικού κλίματος» έχει αρνητική σχέση με τον σχολικό εκφοβισμό και τη θυματοποίηση.
Τα αποτελέσματα για την «ανταπόκριση του σχολείου στο σχολικό εκφοβισμό» δίνουν έμφαση στον ρόλο των συνομηλίκων σε ό,τι αφορά την εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς στους κόλπους του σχολείου. Εκτός από τον ρόλο των μαθητών πρέπει να τονιστεί και η σημασία της παρέμβασης των καθηγητών.
Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε ότι απαιτείται μία συστημική αλλαγή στο σχολικό κλίμα αλλά και τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις των μελών του σχολείου.

Ο σκοπός αυτής της πιλοτικής εργασίας είναι να γίνει κατανοητό γιατί το φαινόμενο αυτό είναι έντονο σε κάποια σχολεία, ενώ σε άλλα όχι. Προκειμένου να διερευνηθεί αυτό, εξετάστηκαν δύο –σχετικοί με το φαινόμενο- παράγοντες: α) Το σχολικό κλίμα και β) Η αντίδραση των μελών του σχολείου σε αυτό το φαινόμενο.
Στην έρευνα συμμετείχαν 114 μαθητές (58 κορίτσια και 56 αγόρια) από τρία ελληνικά δημόσια σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης: δύο σχολεία αστικών περιοχών και ένα που βρίσκεται σε αγροτική περιοχή και πιο συγκεκριμένα στο νησί της Ζακύνθου. Τα ερωτηματολόγια δόθηκαν στην τάξη των μαθητών και δόθηκε έμφαση στα παιδιά να απαντήσουν ειλικρινώς. Τα δεδομένα αναλύθηκαν μέσω συσχετίσεων (συντελεστής Pearson) και αναλύσεων πολλαπλής παλινδρόμησης.
Τα ευρήματα της μελέτης είναι πολύ ενδιαφέροντα και αξιόπιστα. Βάσει της μελέτης αυτής λοιπόν μπορεί να συναχθεί ότι υπάρχει συσχετισμός ανάμεσα στο σχολικό κλίμα και τον σχολικό εκφοβισμό και ότι επίσης είναι σημαντικό να ληφθούν μέτρα για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα. Είναι απαραίτητο να σημειωθεί εδώ ότι η ανοχή ή αγνόηση τέτοιων συμπεριφορών από τους καθηγητές επιτείνει το πρόβλημα καθώς οι μαθητές τείνουν να θεωρούν τη δική τους συμπεριφορά ως κάτι το αποδεκτό και το φυσιολογικό. Αυτός είναι ένας παράγοντας ο οποίος πρέπει να ληφθεί υπόψη όταν σχεδιάζονται κατάλληλες πρακτικές για την αντιμετώπιση του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού.
Συμπερασματικά, η παρούσα εργασία επιβεβαιώνει αποτελέσματα προηγούμενων ερευνών, τα οποία καταδεικνύουν τη σύνδεση μεταξύ σχολικού εκφοβισμού/θυματοποίησης και του σχολικού περιβάλλοντος.

Psychology in the Schools, Vol. 47(4), 2010.
Published online in Wiley InterScience (www.interscience.wiley.com)

ΑΣΠΑΙΤΕ