Αξιολογώντας την Αποτελεσματικότητα ενός ενδοσχολικού προγράμματος κ

Ανδρέου Ελένη, Διδασκάλου Ελένη, Βλάχου Αναστασία

Educational Psychology- Routledge

English

Greek

Σχολικός εκφοβισμός, παρέμβαση, ενδοσχολικές δραστηριότητες, βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητα

Research

Policy Makers, Teachers, Researchers.

1 - 20 pages

Η έρευνα αυτή αποτιμά τα βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα αποτελέσματα από την εφαρμογή ενός προγράμματος καταπολέμησης του σχολικού εκφοβισμού σε δημοτικά σχολεία στης Ελλάδας. Είναι ουσιαστικά η πρώτη φορά που διεξάγεται ένα τέτοιο πρόγραμμα στην Ελλάδα. Προκύπτει δε από την ανάγκη να εφαρμοστεί από τους καθηγητές και να αξιολογηθεί εμπειρικά ένα πρόγραμμα ενταγμένο στο σχολικό πρόγραμμα. Λαμβάνοντας υπόψη ότι τα παιδιά πέφτουν θύματα εκφοβισμού κάποιου από την ίδια τάξη, η ίδια η τάξη αποτελεί το εναρκτήριο σημείο για αυτή τη βραχυπρόθεσμη ενδοσχολική παρέμβαση.
Τα κύρια ερωτήματα που τέθηκαν αφορούν στο αν το πρόγραμμα παρέμβασης είναι αποτελεσματικό σε όρους:
• Μείωσης των αναφορών εκφοβισμού και θυματοποίησης
• Αλλαγής της συμπεριφοράς των παιδιών που συμμετέχουν σε περιστατικά εκφοβισμού και κυρίως ως εξωτερικοί παρατηρητές
• Μείωσης των αντιλήψεων αυτό-αποτελεσματικότητας σε περιπτώσεις επιθετικής συμπεριφοράς και ενίσχυσης των αντιλήψεων αυτό-αποτελεσματικότητας για παρέμβαση σε ανάλογα περιστατικά
• Ενίσχυσης της θετικής επικοινωνίας μεταξύ συνομηλίκων;
Το δείγμα αποτελείτο από 454 μαθητές της τετάρτης, πέμπτης και έκτης τάξης από 10 δημοτικά σχολεία της κεντρικής Ελλάδας. Το πρόγραμμα διεξήχθη σε 8 διδακτικές ώρες και διήρκησε περίπου ένα μήνα, ενώ υλοποιήθηκε από τους ίδιους τους δασκάλους (αφού πρώτα εκπαιδεύτηκαν από τους ερευνητές). Το πρόγραμμα αναπτύχθηκε στους τρεις κύριους άξονες που προτείνονται από την C. Salmivalli (1999):
• Ενημέρωση των μαθητών γύρω από το θέμα του σχολικού εκφοβισμού και την έκταση του φαινομένου, καθώς και για τους μηχανισμούς ομάδας που αναπτύσσονται
• Δημιουργία ευκαιριών αυτό-αντίληψης, ώστε οι μαθητές να αντιληφθούν τους ρόλους συμμετοχής που έχουν αναλάβει σε περιστατικά εκφοβισμού
• Δέσμευση για υιοθέτηση νέων συμπεριφορών, παρέχοντας στους μαθητές εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης διενέξεων.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, το πρόγραμμα λειτούργησε αποτελεσματικά, συνεισφέροντας στην υιοθέτηση καλύτερης συμπεριφοράς από τους «παρατηρητές» και στην ενίσχυση των αντιλήψεων αυτό-αποτελεσματικότητας για παρέμβαση σε περιστατικά βίας. Η αποτελεσματικότητα του προγράμματος ήταν μεγαλύτερη για τους μικρότερους σε ηλικία μαθητές και για τα κορίτσια, υπό την έννοια της μείωσης της αρνητικής παρέμβασης. Αποδείχθηκε επίσης ότι η μακροπρόθεσμη επίδραση του προγράμματος ήταν περιορισμένη. Εν γένει, τα ευρήματα της έρευνας υποδεικνύουν παρεμβάσεις που μπορούν να υλοποιηθούν προκειμένου να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες που προκύπτουν από τον σχολικό εκφοβισμό.

Οι πρώτες προσπάθειες καταπολέμησης του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού, αφορούσαν κυρίως προσεγγίσεις στηριγμένες στα ατομικά χαρακτηριστικά των εμπλεκομένων και στα ψυχο-κοινωνικά προβλήματα των παιδιών. Ωστόσο η ατομοκεντρική προσέγγιση του φαινομένου δεν εξηγεί τη συντήρηση του προβλήματος, καθώς το bullying δεν είναι μόνο προσωπικό θέμα, αλλά ένα πολύπλοκο κοινωνικό ζήτημα επίσης. Προχωρώντας πιο πέρα, η παρούσα έρευνα αξιολόγησε τις βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδράσεις ενός προγράμματος παρέμβασης και όπως αναφέρθηκε παραπάνω, αυτή είναι η πρώτη φορά που υλοποιείται ένα τέτοιο πρόγραμμα στην Ελλάδα. Λαμβάνει χώρα δε σε μια εποχή που διαφαίνεται η ανάγκη των αρχών να προχωρήσουν στην ανάπτυξη πρακτικών καταπολέμησης του σχολικού εκφοβισμού.
Στη μελέτη αυτή παρέχεται ένα πλήρες θεωρητικό πλαίσιο της οικολογικής προσέγγισης του φαινομένου, που αναγνωρίζει την ύπαρξη μιας δυναμικής σχέσης μεταξύ των ατομικών χαρακτηριστικών του παιδιού και των κοινωνικο-περιβαλλοντικών χαρακτηριστικών του σχολείου.
Το εν λόγω πρόγραμμα παρέμβασης εντάχθηκε στο σχολικό πρόγραμμα και υλοποιήθηκε από το δάσκαλο της εκάστοτε τάξης. Όλοι οι συμμετέχοντες δάσκαλοι είχαν λάβει την απαραίτητη επιμόρφωση από τους ερευνητές. Ο στόχος αυτής της επιμόρφωσης ήταν διπλός: αφενός για να τους ενημερώσει για το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού και τις διαστάσεις του και αφετέρου για να τους εντάξει ενεργά στην προσπάθεια παρέμβασης και να ενισχύσει την αυτό-αποτελεσματικότητά τους στην εφαρμογή σχολικών δραστηριοτήτων που θα βοηθήσουν στην καταπολέμηση του προβλήματος. Η μέθοδος που εφαρμόστηκε, καθώς και η στατιστική ανάλυση των αποτελεσμάτων περιγράφονται πλήρως στο παρόν άρθρο. Το ενδιαφέρον γύρω από τη διαδικασία που ακολουθήθηκε είναι ότι ένα σχέδιο εντός υποκειμένων χρησιμοποιήθηκε προκειμένου να ερευνηθούν τα δεδομένα του δείγματος που αποκτήθηκαν πριν την παρέμβαση, αμέσως μετά από αυτή και έξι μήνες μετά.
Παρόλο που εκτιμήθηκε ότι οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις του προγράμματος ήταν περιορισμένες, τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν την ανάγκη εφαρμογής ενός προγράμματος παρέμβασης ενταγμένο στο σχολικό πρόγραμμα, με στόχο να καταπολεμηθεί το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού.

http://pdfserve.informaworld.com/421441__771295523.pdf

Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.