Ρατσιστική διαμάχη

• Direct bullying

• Ethnic-cultural differences

Στην γ΄ Γυμνασίου οι σχέσεις δύο μαθητών 14 ετών, του Γιώργου Μ. (θύτης) και του Roberto J. (θύμα) τα τελευταία δύο χρόνια και κυρίως τη σχολική χρονιά που διανύουμε, έχουν περιέλθει σε οριακό σημείο.
Οι μαθητές αυτοί- ιδιαίτερα κατά τους τελευταίους έξι μήνες - έχουν σε καθημερινή βάση προστριβές μεταξύ τους, συνήθως φραστικά επεισόδια με ύβρεις και προσβολές ρατσιστικού περιεχομένου, που σπάνια κλιμακώνονται σε πράξεις βίας.
Συγκεκριμένα, την 25η Οκτωβρίου, συνεπλάκησαν μεταξύ τους, με ιδιαίτερη βιαιότητα, ανταλλάσσοντας αισχρές φράσεις, απειλές, γροθιές και κλωτσιές.
Το συμβάν έληξε με επέμβαση των καθηγητών και των συμμαθητών τους.

Οι ενέργειες που ελήφθησαν ήταν:
• οδηγήθηκαν στον διευθυντή για απολογία.
• ενημερώθηκαν οι γονείς τους.
• έγινε συνέλευση του συλλόγου των διδασκόντων, και αφού έλαβε υπ’ όψιν του τις μαρτυρίες των εμπλεκομένων, τις μαρτυρίες των παριστάμενων συμμαθητών και καθηγητών τους, τις μαρτυρίες των οικογενειών των εμπλεκομένων καθώς και το ιστορικό της αντιπαλότητάς τους, δηλαδή το γεγονός ότι είχαν δημιουργήσει ανάλογα - ηπιότερης έντασης - προβλήματα και στο παρελθόν, τιμωρήθηκαν με τριήμερη αποβολή από τα μαθήματά τους, με την παράλληλη απασχόλησή τους σε εξωδιδακτικές δραστηριότητες εντός του σχολείου υπό την επίβλεψη καθηγητών (τακτοποίηση βιβλιοθήκης, καταμέτρηση βιβλίων κ.λ.π.) με σκοπό να συνηθίσουν τη συνύπαρξη, τη συνεργασία, την αμοιβαία ανοχή και ανεκτικότητα.

Αυτό το περιστατικό βίας αναστάτωσε τη σχολική κοινότητα ποικιλοτρόπως. Η σχολική ζωή διαταράσσεται συχνά από ρατσιστικές συμπεριφορές παιδιών και για το λόγο αυτό το συγκεκριμένο γεγονός ανατροφοδότησε την ανησυχία των καθηγητών του σχολείου

Η αντίληψη του Roberto J.(θύμα) για τα αίτια είναι:
• ότι η αντιπαλότητα τους δεν είναι κάτι σοβαρό και ότι γίνεται στα πλαίσια της «πλάκας».
• είναι εμφανές ότι είναι φοβισμένος και ανασφαλής.
• επιπρόσθετα ισχυρίζεται ότι οι σχέσεις τους είναι φιλικές.
• δεν χρειάστηκε βοήθεια ούτε ενημέρωσε κανέναν.

Ο Γιώργος Μ. (θύτης) ισχυρίζεται ότι:
• ήταν ο μοναδικός φίλος του θύματος όταν πρωτοήλθε στην Ελλάδα από την Αλβανία και ότι το θύμα δεν το εκτίμησε.
• αισθάνεται λοιπόν πικρία, υποστηρίζει ότι δεν είναι ρατσιστής και ότι όλα έχουν κίνητρο την «πλάκα».
• επέλεξε το συγκεκριμένο θύμα λόγω της «φιλίας τους» και δεν έχει μετανιώσει γι’ αυτό.

Οι συμμαθητές τους ισχυρίζονται ότι:
• Τα κίνητρα είναι ρατσιστικά, γι’ αυτό και ο Γιώργος Μ. κατά καιρούς αποκαλεί τον Roberto J. «Αλβανέ» και όχι με το όνομά του, με αποτέλεσμα το θύμα από αντίδραση να αποκαλεί τον Γιώργο Μ. «Έλληνα».
• Κάποιοι άλλοι από τους συμμαθητές τους, υιοθετούν την άποψη των εμπλεκομένων ότι δηλαδή όλα γίνονται για «πλάκα».
• Τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια μεταξύ τους είναι «συνηθισμένα», «αναμενόμενα» και δεν τα θεωρούν ιδιαίτερα σοβαρά.

• Οι καθηγητές που ήταν μάρτυρες του βίαιου περιστατικού, δεν έχουν την άποψη των εμπλεκομένων δηλαδή ότι όλα γίνονται για «πλάκα». Αντίθετα και από το βαθμό της βιαιότητας του περιστατικού που είδαν, είναι σχεδόν σίγουροι ότι υπάρχουν βαθύτερα αίτια μίσους.
• Οι περισσότεροι καθηγητές γνώριζαν την αντιπαλότητά τους, αλλά όχι τα ακριβή αίτια.
• Μετά το περιστατικό, προσπάθησαν με διαλεκτικό τρόπο να κατανοήσουν περισσότερο τη συμπεριφορά των εμπλεκομένων και τα αίτια. Επίσης, κυρίως από τις μαρτυρίες των συμμαθητών τους κατάλαβαν ότι τα αίτια είναι ρατσιστικά και ότι η οικογένεια του θύτη υποδαυλίζει σε κάποιο βαθμό τις ρατσιστικές του αντιλήψεις.

Ο Διευθυντής του σχολείου:
• Κάλεσε τους εμπλεκόμενους στο γραφείο του πρώτα έναν - έναν ξεχωριστά και στη συνέχεια και τους δύο μαζί για να αποτυπωθούν οι απόψεις τους.
• Ενημερώθηκαν οι εμπλεκόμενοι ότι οι πράξεις τους εμπίπτουν στην αρμοδιότητα του συλλόγου των καθηγητών.
• Ενημέρωσε τους γονείς τους για το συμβάν και το ιστορικό του, και ζήτησε από αυτούς να τοποθετηθούν για το ζήτημα και να αναφέρουν αν γνωρίζουν κάτι για την αντιπαλότητά τους και τα πιθανά αίτιά της.

• Η οικογένεια του θύτη ισχυρίζεται ότι αγνοούσε την αντιπαράθεση και ότι δεν περίμενε αυτή τη συμπεριφορά από το παιδί τους. Επίσης πιθανολογούν ότι μάλλον η αντίδραση του παιδιού τους οφείλεται στην προκλητική συμπεριφορά του θύματος.

• Η οικογένεια του θύματος ισχυρίζεται ότι επίσης αγνοούσε την αντιπαράθεση των παιδιών και ότι δεν μπορούν να ερμηνεύσουν τα αίτια της αντιπαλότητας αυτής.

Η εμπειρία μου 20 χρόνων ως Κοινωνικής Λειτουργού -Συμβούλου τόσο σε περιστατικά βίας αλλά και ρατσισμού αλλά κι η εργασία μου τα τελευταία 10 χρόνια αποκλειστικά με μαθητές μου δίνει την δυνατότητα να δώσω μια άλλη οπτική στο συγκεκριμένο περιστατικό.
Η εργασία που κάνουμε στο ΚΕΔΔΥ για περιστατικά ανάλογα αποδεικνύει ότι εδώ έχουν παραληφθεί βήματα και έχουν γίνει λάθη.
Αυτό ενισχύει το ρατσισμό, - αν κατά βάθος υπάρχει- και τον ανακυκλώνει.

Η κριτική ότι η κοινωνία δεν είναι έτοιμη κι έχει προβλήματα τεχνικά είναι ένας μύθος.
Υπάρχουν ανεπάρκειες και ελλείψεις συμβούλων ωστόσο υπάρχει έλλειψη γνώσεων χειρισμών του σχολείου τι να κάνει σε ανάλογες περιπτώσεις και πώς να διαχειριστεί προβλήματα μέσα στη σχολική μονάδα.

Οι ενέργειες που θα μπορούσαν να έχουν γίνει για να μην φτάσει η κατάσταση σε αυτό το σημείο:

Αρχικά θα πρέπει να έχουν γνώση οι εκπαιδευτικοί ότι οι έφηβοι θα εμφανίσουν επιθετική συμπεριφορά με τον έναν ή τον άλλο τρόπο σε ένα στάδιο της εφηβείας τους.
Η ρίζα της κακής συμπεριφοράς πηγάζει σε πολύ μικρότερη ηλικία. Άρα το αναμένουμε και με τα πρώτα κρούσματα βίαιων καταστάσεων ανιχνεύουμε το κοινωνικό ιστορικό των παιδιών για να διαπιστώσουμε αν υπήρχαν παλιότερες αιτίες.
Διερευνούμε το προφίλ των παιδιών για να εντοπίσουμε αν υπάρχουν αίτια από παλιότερα ή αν όντως εμφανίζονται αυτή τη χρονική στιγμή.
Σημαντικό είναι να λαμβάνει κανείς υπόψη του την οικογενειακή κατάσταση, τις σχέσεις και τις αντιλήψεις των γονέων που ενισχύουν και διαιωνίζουν τις συμπεριφορές αυτές.

Αξιολογούμε και εντοπίζουμε το πρόβλημα ολόκληρο και όχι μέρος του γιατί πολλές φορές μπορούμε να πέσουμε σε σφάλματα και αντί να προσφέρουμε λύση να ενισχύσουμε τη βία και την κακή συμπεριφορά.



Εντοπίζουμε πως γίνεται ο κύκλος της βίαιης συμπεριφοράς.
Είναι σημαντικό να ξέρουμε με σαφήνεια πως αρχίζει και πως εξελίσσεται το βίαιο επεισόδιο για να μπορούμε να το σταματήσουμε και όχι οι πληροφορίες να διαφέρουν από στόμα σε στόμα. Άρα σημαίνει ότι παρατηρούμε με διακριτική ματιά την όλη κατάσταση.

Η Παρέμβαση γίνεται οργανωμένα κι όχι αποσπασματικά.
Καλό είναι να γίνεται προληπτικά πριν φτάσουμε στα άκρα να θεραπεύσουμε την κατάσταση.
Εάν αυτό δεν είναι εφικτό και πάλι λειτουργούμε συνεργατικά και όχι με «αστυνομικά μέτρα» Μιλάμε για παιδιά που διαμορφώνουν προσωπικότητες κι όχι για παραβατικούς ανθρώπους. Για να μην μεγαλώσουμε μέλλοντες ρατσιστές και βίαιους ανθρώπους δρούμε στο ρυθμό των παιδιών και στην ψυχολογία τους και όχι ως ανακριτές αστυνομικοί.

Προσπαθούμε να εφαρμόσουμε προγράμματα ενίσχυσης των θετικών συμπεριφορών από τα θετικά χαρακτηριστικά των παιδιών. Πχ. Ο Γιώργος καταφέρνει καλά αυτό .Ο Roberto εκείνο. Μια δράση που την ολοκληρώνουν μαζί και επιβραβεύονται κι οι δύο για αυτό.

Υπάρχει πολυπολιτισμικότητα στις σχολικές μονάδες. Καλό είναι να τονίζουμε τα θετικά των χωρών από όπου προέρχονται τα παιδιά και να μην ενισχύουμε διαφορές και διακρίσεις.

Σε μια γιορτή, σε εκδρομή, σε ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα κλπ. θα μπορούσε να αναδειχτούν διαφορές που συμπληρώνουν θετικά το παζλ της διαφορετικής εθνικότητας και κουλτούρας.

Τις διαφορές και τις εμπάθειες τις αντιλαμβάνονται τα παιδιά διαφορετικά παρασυρμένα από τους ενήλικες,
Ένα συμβουλευτικό πρόγραμμα για γονιούς.
Μια συζήτηση ενημέρωσης με κατάλληλους ειδικούς βελτιώνει κατά πολύ τα πράγματα και προλαμβάνει καταστάσεις.

Όσο και να μιλάμε για αβοήθητούς καθηγητές και σχολικές μονάδες υπάρχουν φορείς στην Ελλάδα που μπορούν και προσπαθούν να βοηθήσουν αποτελεσματικά.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν ότι το φαινόμενο Βίαιη και Ρατσιστική Συμπεριφορά μπορεί να προληφθεί αν δρούμε σε δίκτυα συνεργασίας και όχι μοναχικά.
Όταν δείχνουμε στους εφήβους θετικές εναλλακτικές λύσεις κι όχι ανακυκλώνοντας και ενισχύοντας αντιλήψεις στερεότυπα και παλαιωμένες ποινές που δεν ωφελούν σε τίποτα τα ίδια τα παιδιά, περιορίζουμε σημαντικά το πρόβλημα, ειδικά σε μικρά μέρη όπως το χωριό που ζουν ο Γιώργος και ο Roberto.

Στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως άλλωστε και σε πολλές άλλες που παρουσιάζονται στα σχολεία όλων των βαθμίδων, τα αίτια του εν λόγω περιστατικού, όπως αυτά επισημαίνονται συμπερασματικά,είναι πολύ πιο περίπλοκα. Η ξενοφοβία και ο ρατσισμός, εξαιτίας της γρήγορα εξελισσόμενης μετάλλαξης της Eλληνικής κοινωνίας σε πολυπολιτισμική, δημιουργούν ανασφάλειες που οδηγούν σε συγκρούσεις.
Η απουσία Συμβούλου Ψυχολόγου από το σχολείο στερεί από το σύνολο της σχολικής κοινότητας (Διευθυντή, γονείς, εκπαιδευτικούς και μαθητές) τη δυνατότητα για εμπεριστατωμένη και τη πλήρη ενημέρωση και ευαισθητοποίησή τους σχετικά με το σχολικό εκφοβισμό και τους κατάλληλους τρόπους αντιμετώπισής του.
Για το λόγο αυτό, η σωστή ενημέρωση, όπως για παράδειγμα η διενέργεια ενημερωτικών σεμιναρίων σχετικά με τα αίτια και τα χαρακτηριστικά του σχολικού εκφοβισμού, κρίνεται ανεκτίμητη όχι μόνο για εκπαιδευτικούς και μαθητές, αλλά και για γονείς.
H απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων για την τιμωρία των εμπλεκομένων μαθητών – αποβολή αλλά με εξωδιδακτική απασχόληση και όπως αυτή αιτιολογείται, θεωρείται σωστή και δίκαιη αντιμετώπιση σε πρώτη επίπεδο. Όμως, οι εν λόγω μαθητές επιβάλλεται να βοηθηθούν από εξειδικευμένο άτομο, ώστε η ανάλυση των αιτιών της συμπεριφοράς τους και οι συνέπειες των πράξεων τους, να τους οδηγήσει σε βαθύτερη κατανόηση τόσο του εαυτού τους όσο και την αναγκαιότητα συνύπαρξης και αντιμετώπισης των νέων κοινωνικών καταστάσεων που τους επιβάλλεται στη ζωή τους, με στόχο την διόρθωση της συμπεριφοράς τους, αλλά και της ομαλότερης ένταξής τους στην πραγματικότητα της σημερινής κοινωνίας στην οποία ζουν..

Τόσο ο θύτης όσο και το θύμα λένε ψέματα για τα αίτια της αντιπαλότητάς τους. Οι συμμαθητές τους όμως έχουν μια πιο ρεαλιστική αντίληψη για την αφορμή και τις αιτίες της σύγκρουσης.
Στο συγκεκριμένο γεγονός διακρίνεται η γονική επιρροή πάνω στο θύτη σε θέματα ρατσισμού, που όμως ευτυχώς δεν φαίνεται να είναι ο κανόνας.
Η αδυναμία του θύτη να αντιπαρατεθεί με λογικά επιχειρήματα τον οδηγεί στη σωματική βία, ώστε να επιβεβαιωθεί το εγώ του.
Επίσης είναι φανερό ότι το θύμα και οι γονείς του φοβισμένοι και ανασφαλείς, δεν βοηθούν τους δάσκαλους ώστε να προληφθούν βίαια ρατσιστικά επεισόδια.
Είναι μία τυπική συμπεριφορά που στηρίζεται στο ρατσισμό και την ξενοφοβία.