Το φαινόμενο του εκφοβισμού στο δημοτικό σχολείο: απόψεις μαθητών, απόψε

Ασημακόπουλος Χ., Χατζηπέμος Θ., Σουμάκη Ε., Διαρέμε Σ., Γιαννακοπούλου Δ., Τσ

Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου

Greek

Greek

Σχολικός Εκφοβισμός, θυματοποίηση

Report

Teachers, Researchers.

1 - 20 pages

Στο άρθρο αυτό παρουσιάζονται ποιοτικά δεδομένα έρευνας σχετικά με τις απόψεις και τις εμπειρίες μαθητών και εκπαιδευτικών του δημοτικού για το φαινόμενο του εκφοβισμού στο σχολείο. Ξεκινάει μιλώντας για τον εκφοβισμό στο σχολείο και πως αυτός εμφανίζεται, για την έκτασή του, τα χαρακτηριστικά των θυμάτων και των θυτών και τις ψυχολογικές επιπτώσεις στα θύματα. Στη συνέχεια, αναφέρει λίγα λόγια για το διακρατικό πρόγραμμα Δάφνη το οποίο πραγματοποίησε έρευνα - παρέμβαση για το σχολικό εκφοβισμό. Στο πλαίσιο του προγράμματος αυτού, πραγματοποιήθηκε έρευνα με ομαδικά εστιασμένες συνεντεύξεις, μια χρήσιμη μέθοδος για τη διερεύνηση ποιοτικών δεδομένων. Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι μαθητές αναγνωρίζουν και κατανοούν το φαινόμενο του εκφοβισμού ως σημαντικό πρόβλημα, βιώνουν τις επιπτώσεις του από την α' δημοτικού και αναζητούν για την αντιμετώπιση του τη βοήθεια των ενηλίκων. Οι μαθητές περιγράφοντας τον εκφοβισμό δείχνουν να έχουν μια όχι μόνο ολοκληρωμένη αλλά και σύνθετη άποψη ως προς αυτόν. Περιγράφοντας καταστάσεις εκφοβισμού, παραθέτουν αιτιολογικούς παράγοντες που αφορούν στις εμπειρίες, στο ιστορικό και στα χαρακτηριστικά αυτών που εμπλέκονται. Ο εκφοβισμός περιγράφεται ως αποτέλεσμα προσωπικών και ατομικών χαρακτηριστικών, όπως το σωματικό μέγεθος ή η εμφάνιση, ως αποτέλεσμα ψυχολογικών προβλημάτων που σχετίζονται με προβλήματα στην οικογένεια ή ως αποτέλεσμα ρατσισμού. Σύμφωνα με τους εκπαιδευτικούς, ο εκφοβισμός είναι το αποτέλεσμα ψυχοπαθολογικών χαρακτηριστικών των μαθητών, προβλημάτων του οικογενειακού περιβάλλοντος και παραμέλησης του παιδιού από τους γονείς, αδιαφορίας των γονέων ως προς τη συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, αποτέλεσμα του ρατσισμού, της έλλειψης δικτύου ψυχοκοινωνικής υποστήριξης στο σχολείο, των αδυναμιών του ίδιου του εκπαιδευτικού θεσμού και της αποδυνάμωσης του παιδαγωγικού χαρακτήρα του σχολείου, με τη μονομερή επικέντρωση στην παροχή στείρας γνώσης. Τέλος, το άρθρο παραθέτει συμπεράσματα και προτάσεις για την αντιμετώπιση του φαινομένου.

Το συγκεκριμένο άρθρο επιλέχτηκε γιατί παρουσιάζει τα πιο σημαντικά αποτελέσματα της ποιοτικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε από το διακρατικό πρόγραμμα Δάφνη, όσον αφορά τις απόψεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών, για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού. Το πρόγραμμα αυτό αποτελεί ίσως τη μοναδική οργανωμένη προσπάθεια διερεύνησης του φαινομένου. Σε αυτό συμμετέχουν πανεπιστημιακά και ερευνητικά κέντρα, καθώς και υπηρεσίες από την Ελλάδα, την Κύπρο, τη Γερμανία και τη Λιθουανία. Ειδικότερα, στην Ελλάδα εφαρμόζεται από την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας του Παιδιού και του Εφήβου (Ε.Ψ.Υ.Π.Ε.) σε δημοτικά σχολεία της Αθήνας και από το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου σε γυμνάσια της Θεσσαλονίκης. Στόχοι του προγράμματος είναι:
- η πρόληψη μέσω της εκτίμησης και καταγραφής των αναγκών και της αναγνώρισης και του έγκαιρου εντοπισμού συμπεριφορών εκφοβισμού στο δημοτικό σχολείο και στο γυμνάσιο,
- η αντιμετώπιση μέσω οργανωμένων ψυχοεκπαιδευτικών παρεμβάσεων στο δημοτικό σχολείο σε μαθητές - εκπαιδευτικούς - γονείς για τη μείωση των παραγόντων κινδύνου, ανάπτυξης των δεξιοτήτων διαχείρισης και τροποποίησης των συμπεριφορών,
- η αξιολόγηση της παρέμβασης, και
- η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μέσω της παροχής πληροφοριών σε ομάδες- στόχους, ανάπτυξης συστάσεων και προτάσεων και ενημέρωσης της κοινότητας.
Παρουσιάζεται λοιπόν στο άρθρο αυτό η ποιοτική μελέτη των απόψεων των μαθητών και των εκπαιδευτικών και πιο συγκεκριμένα, αναφέρει ποιοι συμμετείχαν στο πρόγραμμα, ποια μέθοδος και ποια διαδικασία ακολουθήθηκε, και τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης. Πέρα από τη εξαγωγή συμπερασμάτων για τις απόψεις των μαθητών και των εκπαιδευτικών, το άρθρο αναφέρει και αρκετές μαρτυρίες μαθητών και καθηγητών, κάνοντάς το πιο ενδιαφέρον.

http://www.epsype.gr/images/fainomeno_ekfovismou.pdf

fainomeno_ekfovismou.pdf

Α.Σ.ΠΑΙ.ΤΕ